احمد ترجانی زاده
مدرس، محقق. تولد: 1319 ق.، مهاباد. درگذشت: اوایل آبان 1359(1401 ق.)، در تبریز.
احمد ترجانی زاده، فرزند ملا حسین فرزند ملا على قزلجى ترجانى زاده، خواندن را در کودکى آموخت و تا هشت سالگى توانست قرآن مجید را ختم کند. سپس به خواندن کتب مقدماتى فارسى و مشق خط پرداخت. بعد از آن تحت مراقبت و سرپرستى پدرش به تحصیل مقدمات عربى و ایساغوجى منطق و حاشیه ى ملا عبدالله یزدى به تهذیب الکلام شیخ مهاجر و مختصر تفتازانى و قسمتى از مفتاح العلوم سکاکى را در محضر برادر خود ملا محمد قزلجى فراگرفت. سپس به فراگیرى کتب مربوط به اصول فقه و هیأت و ادبیات عرب مشغول بود و تا سن بیست و یک سالگى نزد اساتید این علوم به شاگردى پرداخت. بعد از آن، مدتى مشغول فراگیرى حساب و هندسه جدید و قسمتى از جبر و مقابله و فیزیک و شیمى و زبان انگلیسى و فرانسوى بود. از سن بیست و دو سالگى تا سى و چهار سالگى جز تدریس و تعلیم طلاب علوم دینى مشغول دیگرى نداشت. احمد ترجانی زاده به سال 1315 به استخدام وزارت معارف درآمد و مدت شش سال تمام ضمن انجام خدمت، وقت خود را به مطالعه ى کتب قدیم و جدید ادبیات فارسى گذراند. ترجانی زاده یک سال در اداره ى فرهنگ ارومیه و چهار سال در مشهد یک سال در آذربایجان شرقى و سپس تا خرداد ماه سال 1327 در تهران شغل دبیرى و دانشیارى داشت. مدتى هم به نام بازرس عالى وزارتى و زمانى به عنوان «خطیب سیار فرهنگ» انجام وظیفه کرد. پس از آن به سمت استادى دانشگاه تبریز منصوب شد و تا سالهاى آخر عمر، استاد دانشکده ى ادبیات و علوم انسانى این دانشگاه بود. پس از بازنشستگى، از تبریز به تهران آمد. وى به شعر مسلط بود، دیوان شعرى از منتشر شده است و مثنوى دختر ترسا در یک صد و سیزده بیت از جمله آثار شعرى اوست.
آثار
آثار و تألیفات ترجانی زاده به این شرح هستند: تاریخ ادبیات عرب از دوره جاهلیت تا عصر حاضر (به فارسى، چاپ تبریز، 1348)؛ شرحى بر سبعه معلقه (به فارسى)؛ الاستاذ الاجل سعدى الشیرازى (به عربى که به سال 1329 در معداللغات الشرقیه دانشگاه فؤاد قاهره براى دانشجویان و طلاب مصرى به صورت خطابه ایراد کرده است، چاپ دانشکده ادبیات تبریز)؛ داستان منظوم مکتبدار بصره (به فارسى، 1342)؛ علوم معانى و بیان (به فارسى)؛ کتابى در مسائل و احکام فقهى؛ رسالهاى در رد معتقدین اقانیم ثلثه؛ آداب المناظره؛ دیوان اشعار؛ رسالة الحذف؛ تفسیر جزء عم؛ یاد ایران گذشته؛ چکامه ى کاخ ادب؛ مقدمه بر دیوان استاد شهریار؛ و درج مقالاتى در نشریه ى دانشکدهى ادبیات تبریز.
