سیروس شفقی

استاد بازنشسته جغرافیای دانشگاه اصفهان و بنیان‌گذار گروه جغرافیای آن دانشگاه، عضو و از مؤسسین انجمن جغرافیدانان ایران، رئیس انجمن دوستداران اصفهان  و عضو هیئت علمی پژوهشگاه شاخص پژوه است. اغلب استادان جغرافیای این دانشگاه از شاگردان او به‌شمار می‌روند

زندگی و تحصیلات

دکتر سیروس شفقی یکم تیر سال ۱۳۱۲ در ارومیه متولد شد. وی پس از تحصیلات مقدماتی، دوران دبیرستان را در تبریز گذراندو از دانشگاه تبریز به اخذ لیسانس در رشته تاریخ و جغرافیا و علوم تربیتی با احتراز رتبه اول نائل آمد. در سال ۱۳۳۸ به منظور ادامه تحصیل و اخذ درجه دکتری عازم آلمان شد و تحصیلات عالی را در دانشگاه کلن با استفاده از بورس تحصیلی آن دانشگاه در رشته جغرافیا با تخصص جغرافیای شهری به پایان رساند.

فعالیت

پس از اخذ درجه دکتری در سال ۱۳۴۴ برای تدریس دروس نقشه‌کشی و کوچ نشینی در دانشگاه کلن دعوت شد و به عنوان استادیار علمی و رسمی مشغول به کار گردید. دکتر شفقی از آذرماه ۱۳۴۵ به دانشگاه اصفهان منتقل و به استخدام دانشگاه اصفهان درآمد و گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان را بنیان نهاد. او در این باره می‌گوید:

“در آلمان که بودم، پس از اتمام تحصیل، در دانشگاه مشغول به کار شده بودم که از طرف دولت ایران نامه‌ای آمد ودر آن از تمام ایرانیان تحصیل کرده‌ای که در دانشگاه مشغول بودند دعوت به کار شده بود. یک هفته از دانشگاهی که کار می‌کردم مرخصی گرفتم و آمدم ایران. از بین شهرهایی که می‌شد بروم من اصفهان و شیراز را کاندید کردم؛ ۳ روز رفتم شیراز و ۳ روز هم آمدم اصفهان که اینجا را ترجیح دادم. برگشتم به کلن و استعفایم را نوشتم. اما استادم قبول نمی‌کرد و نامه نوشت که ایشان آسیستان من است و با من قرارداد بسته‌است … و بعد هم گفت به شاه شکایت می‌کنم. آنزمان سال ۴۵ بود… تا آذر ماه ماندم که البته باید مهر به ایران برمی‌گشتم. وقتی آمدم اصفهان، آذر ماه بود و سه ماه از سال تحصیلی گذشته بود. دیدم ۱۲۰ دانشجو برای رشته جغرافیای انسانی-اقتصادی و جغرافیای طبیعی ثبت نام شده ولی معلم نداشتیم. مجبور شدیم از دبیران مجرب شهر اصفهان کمک بگیریم و خودمان هم مثل یک معلم مدرسه‌ای ۲۵ ساعت در هفته درس بدهیم. تا به مرور فارغ‌التحصیل پیدا کردیم و به کادرمان اضافه شد .”

وی در سال ۱۳۵۶ به مقام استادی نائل آمد. علاوه بر تأسیس و مدیریت گروه جغرافیا و علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان، تصدی ریاست دانشکده اقتصاد و علوم اداری و دوره‌های شبانه را بر عهده داشته‌است و چندین دوره عضویت هیئت ممیزه دانشگاه را داشته‌است.  نخستین نقشه جغرافیایی شهر اصفهان به کمک عکس هوایی توسط ایشان تهیه و ترسیم گردید. شفقی در مهرماه سال ۱۳۸۱ به افتخار بازنشستگی نائل آمد.

از فعالیت‌های علمی-خدماتی وی تأسیس کتابخانه گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان بدون کمک‌های مالی دانشگاه، راه اندازی و تأسیس ایستگاه هواشناسی در دانشگاه اصفهان، نماینده گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان در کمیته برنامه‌ریزی دروس در شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو شورای شهرسازی و اسم گذاری اماکن و معابر عمومی شهرداری اصفهان، عضو کمیته جغرافیایی مرکز گفتگوهای تمدنها، عضو و مؤسس انجمن جغرافیدانان ایران و دبیر بخش جغرافیای شهری و برنامه‌ریزی شهری فصلنامه تحقیقات جغرافیایی  و محقق علمی مرکز دانشنامه جهان اسلام می‌باشند

وی دبیر ششمین کنگره جغرافیدانان ایران که در دانشگاه اصفهان برگزار گردید بود. علاوه بر عضویت در انجمن جغرافبدانان ایران و آلمان، عضو انجمن جغرافیدانان جهان (I.G.U.) نیز می‌باشند

بخشی از تلاش‌های او در این سه دهه اخیر متمرکز بر تعریفی از شهر اسلامی شد، آنچه خود پیشنهادش را برای ایجاد یک ردیف درسی دانشگاهی به شورای انقلاب داده بود. تدریس درس شهرهای اسلامی و نبود منبع فارسی مناسب، شفقی را به سمت تألیف کتابی در این موضوع سوق داد

تألیفات

• جغرافیای اصفهان، به ضمیمه یکصد و پنجاه قطعه نقشه، نمودار و عکس، انتشارات دانشگاه اصفهان
• بازار بزرگ اصفهان، نشر سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری مرکز اصفهان‌شناسی وخانه ملل
• درآمدی بر شناخت شهر اسلامی- ایرانی: نمونه‌هایی ازشهرهای جهان اسلام، ایران، اصفهان
• بررسی مناطق خشک و کویرهای ایران، انتشارات دانشگاه اصفهان