علامه قاضی محمد خضری نرزیویی اشنوی
عارف و عالم دینی
قاضی محمد خضری نرزیویی اشنوی فرزند مرحوم ملا عبدالعزیز، فرزند مرحوم حاج خلیفه ملا خضر نرزیوه دریک خانواده دینی وعالم پروردرسال 1322 هجری قمری درروستای نرزیوه اشنویه دیده به جهان گشود. قاضی خضری در سن 6 سالگی در زادگاهش به فراگیری قرائت قرآن کریم پرداخت و ظرف 3 ماه قرآن را ختم نمود و به فراگیری کتابهای فارسی مانند: ناگهانی وای شده مخلوق، گلستان و نصاب الصبیان اقدام نمود و در 8 سالگی از محضر برادر مادری‌اش، مرحوم ملا حاج خضر که خود او نیز محصل بود، عوامل جرجانی در نحو و تصریف زنجانی در صرف و احمدیه در لغت را فرا گرفت و سپس شروع به آموختن کتابهای سعدالله صغیر و شرح مغنی کرد، ولی با شروع جنگ جهانی اول و آغاز هرج و مرج و اغتشاشات، قاضی مجبوربه مهاجرت و تحمل رنج و سختی‌ها شد که در طی این ماجراها بزرگ خانواده‌ی خضری، مرحوم حاج خلیفه ملا حسین به دست روس‌ها شهید شد و برادرش مرحوم ملا حاج خضر نیز وفات کرد..
پس از رفتن روس‌ها از ایران و برقراری نظم، مدارس دینی کم‌کم در شهر اشنویه و برخی دهات بازگشایی شد و علامه خضری نزد اساتیدی مانند: استاد قاضی ملا محمد شریف اعظمی و استاد ملا محمد سعید برهانی زانوی تلمذ زد و در سال 1345 هـ.ق. به پسوه لایجان رفت و در محضر استاد عالی‌قدر مرحوم ملا عبدالله گرتگی به تحصیل پرداخت و پس از گذشت سه ماه، به دیشمس اشنویه، خدمت حجةالاسلام استاد مرحوم ملا محمد وافی اشنوی مشرف شد و به کسب فیض پرداخت و در سال 1347 هـ.ق. به مهاباد رفت و از محضر استاد عالی‌قدر، مرحوم ملا محمد ترجانی‌زاده فرزند مرحوم ملا محمد حسین ترجانی‌زاده استفاده نمود و در اواسط بهار 1348 هـ.ق. به اخذ اجازه‌نامه‌ی تدریس و افتاء مفتخر شد و به نرزیوه مراجعت و به تدریس علوم عالیه شاغل و پس از چهار پنج سالی قاضی محترم و مدرس بزرگوار اشنویه مرحوم قاضی ملا محمدامین خاکی رحمه‌الله تعالی علیه متوفی و اشراف و اعیان شهر اشنویه حقیر را به اشنویه آورده و در مسجد جامع خطابت و امامت جمعه و در مدرسة جامعه و محله بازار و ملا طه به تدریس و اجازة فارغ‌التحصیلان شاغل و بحمدالله تعالی قریب هفتاد نفر در حضور حقیر به کسب علوم عالیه و اخذ اجازه‌نامه نائل و در اطراف و اکناف و دور و نزدیک به خدمت علم و دین شاغل و قسمتی از آنها به برکت اجازه دادن فارغ‌التحصیلان نیز مفتخر می‌باشند.وی سرانجام در 11 اردیبهشت سال 1377 شمسی دارفانی را وداع گفتند. روحشان شاد.
مرحوم قاضی به آثار فرهنگی و ملی بسیار علاقه‌مند بودند و پیوسته در گردآوری و نگه‌داری آنها می‌کوشیدند که مهم‌ترین اقدامات وی را می‌توان به شرح زیر برشمرد:
الف: جمع آوری و نگه‌داری نسخه نفیس و منحصر به فردِ خاطرات مرحوم وفایی، شاعر پرآوازه‌ی کرد، به نام تحفة المریدین که در مورد حضرت عبیدالله شمزینی به نگارش درآمده و در سال 1998م در کردستان عراق به چاپ رسیده است؛
ب: گردآوری اشعار شاعر کرد، احمد کور
ج: تألیف کتاب مشکول کردی بر وزن کشکول فارسی، که مشتمل بر اشعار، سخنان، امثال، حکم و خاطرات بزرگان کرد است
د: ایجاد اولین مدرسه دخترانه در کردستان در شهر اشنویه در سال 1324شمسی
هـ: حفظ آثار فرهنگی و اسناد
و: نسخه‌ی خطی مثنوی شیخ عبیدالله شمزین به خط مرحوم وفایی؛
ـ مجموعه مکتوبات حضرت مولانا خالد، حضرت سید طه شمزینی و سایر مشایخ کردستان و ختمیات تمامی مشایخ شمزینی و دیگر بزرگان کرد؛
ـ نگه‌داری ده‌ها نسخه خطی کتب از نویسندگان مشهور کرد، همانند: مرحوم ابن آدم ماموستای بیتوشی، مرحوم قزلجی و چندین نفر دیگر؛
ـ ثبت وقایع یومیه و حتى سفرنامه خود و موارد ازدواج و طلاق، قبل از وجود دفاتر رسمی
ز: تهیه طومار ساعت کردی به وقت اشنویه در سال 1302 به توسط معادلات ریاضی و استفاده از اضطرلاب؛
ح: سرودن اشعار کردی با تخلص شعری ” نرزیوه یی “
تعدادی از کتابهای چاپ شده علامه قاضی محمد خضری
معامله مواد مخدر و حکم شرعی آن
فتاوای محمدیه
تاریخ مشاهیر جهان اسلام
طلاق از نظر قرآن
جامع الخطب
خاطرات وفایی به کردی
دیدگاهتان را بنویسید