حوزه فرهنگی و اجتماعی
شاخص توسعه‌ی اجتماعی به نوعی وضعیت کلی حوزه‌ی اجتماعی و فرهنگی را بازنمایی می‌کند. به طور کلی استان آذربایجان غربی در حوزه‌ی اجتماعی و فرهنگی در بین 31 استان کشور دارای رتبه 24 است.
استان آذربایجان غربی به گواه آمارهای موجود و نیز شواهد میدانی و اظهار نظر نخبگان استان با طیف وسیعی از مسائل و مشکلات اجتماعی و فرهنگی دست به گریبان است. کاهش سرمایه اجتماعی، افزایش آسیب‌های اجتماعی چون اعتیاد و حاشیه‌نشینی، پتانسیل برخوردها و منازعات قومی، ناکارآمدی مدیریت استان در مدیریت تنوع قومی استان، سیطره نگاه امنیتی در مدیریت امور اجتماعی و فرهنگی، پایین بودن سرانه‌های فرهنگی استان، دشواری‌های تاسیس و فعالیت انجمن‌ها و گروه‌های مدنی و سازمان‌های مردم نهاد استان بخشی از نگرانی‌های نخبگان استان در جلسه‌ی کارگروه اجتماعی و فرهنگی بوده است. لیکن بر اساس اولویت‌بندی صورت‌گرفته و ضرورت‌های راهبردی می‌توان گفت دو چالش کلیدی و پراهمیت حوزه اجتماعی و فرهنگی عبارتند از پتانسیل بروز فاصله و تنش قومی و روند رو به رشد حاشیه‌نشینی در استان.
بروز فاصله و تنش قومی
جریان‌های مهاجرتی درون استانی و برون استانی و کاهش جمعیت روستاها در یک دهه گذشته به دلایل عمدتاً اقتصادی و معیشتی و تشکیل کانونهای جمعیتی در حاشیه شهرها سبب شدهاند توزیع جغرافیایی جمعیت استان از حیث قومی دستخوش تغییراتی شود. موضوع تفاوت فرهنگی و قومی در استان در حال سیاسی شدن و تبدیل به فاصله فرهنگی و رقابت سیاسی و از همه نگران کننده‌تر زمینه‌ساز ایجاد ادبیات تنش میان قومی است. بدین ترتیب در شرایطی که تحولات قومی در ترکیه و عراق منجر به بروز ناآرامی و خشونت قومی شده است، امنیت در روابط بین قومی در این استان تضعیف شده است ومحتمل است رقابت‌های قومی در آینده در مناسبت‌های سیاسی یا فرهنگی سر باز کند. نگرانی عمدهی نخبگان مورد اعتماد استان از هر دو گروه قومی آن است که امنیت موجود در روابط بین قومی استان که سرمایه‌های ارزشمند در مناسبات منطقه‌ای و ملی است، به دلیل فقدان ابتکار عمل و الگوی روشنی از سوی مدیریت استان در موضوع مدیریت روابط قومی در استان خدشه‌دار شود. آنان بر این باورند که الگوی سنتی تحلیل تحرکات قومی و مداخله در آن از سوی دستگاه‌های مسئول در استان که همانا برخورد امنیتی با موضوع است دیگر پاسخگوی شرایط جدید نیست و در صورت عدم اقدام مناسب در این خصوص، به زودی شاهد رویدادهای نگران کننده خواهیم بود. رویدادهایی که با کنشگری گروه‌های سیاسی مخالف نظام و جریان‌های تندرو قومی در داخل کشور و کشورهای همسایه می‌تواند به بروز بحران‌های دامنه‌دار در کشور و حتی منطقه منجر شود.
رشد نگران کننده‌ی حاشیه‌نشینی در استان
استان آذربایجان غربی در زمینه‌ی رشد حاشیه‌نشینی یکی از رکوردهای کشور را داراست. طبق آمارهای رسمی 7/10 درصد جمعیت استان در مناطق و محلات دارای اسکان غیررسمی زندگی میکنند. بر اساس مطالعاتی که در سال 1393 انجام شده است، در ارومیه، مرکز استان، بیش از 61 هزار نفر در محلات حاشیه‌ای اسلام‌آباد، پشت کشتارگاه، وکیل‌آباد، حاجی پیرلو، طرزیلو، حسین‌آباد و علی‌آباد به مساحت 557 هکتار زندگی میکنند. مساحت مناطق حاشیهنشین استان بالغ بر 3376 هکتار است و مجموعاً 328540 نفر را در خود جای داده‌اند. این استان از حیث مساحت محلات حاشیهنشین در رتبه 2 و در سایر شاخصهای حاشیه‌نشینی در رتبه 3 کشور قرار دارد.
دیدگاهتان را بنویسید