مزیت‌های رقابتی دانشگاه‌های استان

تمرکز بر نقاط قوت یک سیستم و تلاش برای بهبود آن نقاط و یا حفظ وضعیت  کنونی آنها از ابعاد مهم بهبود عملکرد یک ساختار به حساب می آید. عموما ارزیابی عملکرد یک سازمان معادل کشف ضعف ها و کاستی ها تلقی می شود، لیکن توجه به مزیت‌های ساختاری و ارتقای توانمندی در آن حوزه‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است.

دانشگاه‌های استان و مجموعه‌های وابسته به آنها و نیز دانشگاه ارومیه به عنوان دانشگاه مادر استان از دیرباز قابلیت ها و ظرفیت‌هایی داشته‌اند که به عنوان مزیت رقابتی در قیاس با سایر دانشگاه‌های هم تراز کشور به شمار می آیند. کشف و احصاء این نقاط قوت و کوشش برای بهره برداری هر چه بیشتر از این مزایا می تواند به عنوان بخشی از پروژه ارتقای کیفی نهاد دانشگاه در استان مد نظر قرار گیرد.

نمونه‌هایی از این نقاط قوت را می توان به صورت زیر بر شمرد؛

1- آرتمیا: آرتمیا به عنوان تنها موجود زنده دریاچه ارومیه از اهمیت بسیاری برخوردار است. از اینرو مرکز تحقیقات آرتمیای کشور در آذربایجان غربی مستقر شده است. توجه به جنبه های پژوهشی این حوزه و نیز بهره برداری اقتصادی از آرتمیا می تواند ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد کند و بخشی از ارز آوری اقتصادی استان را تامین نماید.

2- کشاورزی و دامپزشکی: اقلیم ویژه استان آذربایجان غربی موجب رونق صنایع مرتبط با کشاورزی و دامپزشکی شده است. دانشگاه ارومیه نیز با هدف کمک به رشد این صنایع تاسیس شده است و این دو رشته جزء  قدیمی ترین حوزه های پژوهشی دانشگاه ارومیه محسوب می شوند. مجله علمی دامپزشکی به عنوان یکی از معتبرترین مجلات ایران در این حوزه مطرح است. هم چنین فعالیت های دانش‌بنیان مرتبط با حوزه کشاورزی رشد قابل توجهی داشته‌اند.  تمرکز بر بهبود نقاط و ارتباط بیشتر دانشگاه با صنعت و حرکت‌های مردمی در این زمینه، کمک شایانی به بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی استان خواهد کرد.

3- رشته های پژوهشی پیشرو: وضعیت علمی و پژوهشی برخی رشته های فنی همچون مهندسی برق و مهندسی مکانیک و نیز برخی رشته های دیگر به گونه ای است که می تواند به رقابت دانشگاه ارومیه با دانشگاه های هم تراز کمک نماید. تجربه انباشته اساتید در این حوزه های مطالعاتی در نهایت به ایجاد برخی شرکت های دانش بنیان انجامیده است که با توجه به سیاست نهاد دانشگاه مبنی بر رشد فضای استارتاپی کشور، انتظار تبدیل علم به ثروت در این رشته ها بیش از پیش رخ نموده است.

نمونه های دیگری از مزایای رقابتی دانشگاه های استان وجود دارد که این یادداشت در پی احصاء همه آنها نبوده است. دلیل اهمیت توجه نقاط قوت را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:

1- احتمال موفقیت در حوزه ای که تا کنون بیش از دیگر حوزه ها موفق بوده است، بیشتر می باشد. این احتمال رابطه مستقیم با تجربه انباشته و نیز پتانسیل محلی منطقه دارد.

2- توزیع بودجه در ساختار دانشگاه های استان بایستی متناسب با این واقعیت باشد که برخی حوزه ها خروجی بهتری داشته‌اند. بنابراین توزیع بودجه بایستی عادلانه و بر اساس شایستگی ها باشد و نه بر اساس مساوات بین رشته های دانشگاهی. این مهم با بررسی خروجی برخی رشته ها در طول سال های طولانی قابل اثبات می باشد.

در نتیجه نهاد دانشگاه بایستی با رصد دوره ای فعالیت های زیر مجموعه های خود، حوزه های موفق تر را شناسایی کرده و برای بهبود و ارتقای وضعیت آن حوزه ها منابع مالی و انسانی بیشتری در نظر بگیرد. در این صورت یکی از ابعاد برنامه ریزی راهبردی پیشرفت دانشگاه های استان محقق خواهد شد و بخش های راکد را به رقابت برای جذب اعتبار سوق خواهد داد. هم چنین لازم به تذکر است که پیاده سازی این سیاست صرفا بر عهده نهاد دانشگاه نیست و دستگاه اجرایی استان نیز بایستی در تامین سرمایه و نیز تسهیل مقررات مساعدت کند و سهم خود را در پیشرفت اقتصادی و اجتماعی استان ایفا نماید.

نویسنده: حسین شاه محمدی آذر؛ دانشجوی دکتری مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی شریف